W Polsce powojennej życie publiczne zostało wprzęgnięte w sferę polityki. Twórcy – jak całe społeczeństwo – zajęli różne postawy, od akceptacji dla nowej władzy i mechanizmów rządzenia, po jawny opór. Najwięcej było zapewne postaw pośrednich i przystosowania do powojennych realiów społeczno-politycznych. Niektórzy artyści, zwłaszcza po 1956 r., starali się uciec w takie obszary, które maksymalnie oddaliłyby ich od wpływu ideologii i polityki. Jakaś część z nich, wciąż trudna do określenia, starała się poszerzać sferę niezależności tak, by artysta miał poczucie nieskrępowanej aktywności twórczej, a zarazem by tej wolności doświadczał odbiorca jego dzieła. Kształtowało się zjawisko, które można zdefiniować jako kultura niezależna (choć to określenie nieprecyzyjne obarczone subiektywizmem oceny).

Po 13 grudnia 1981 r atmosfera polityczna sprawiła, że klasyka polskiej poezji odczytywana była na nowo, w kontekście bieżących wydarzeń, doświadczeń i emocji towarzyszących realiom życia społecznego. Dzięki domowym i kościelnym prezentacjom szersza publiczność miała okazję zetknąć się z twórcami publikującymi poza oficjalnym obiegiem. Teatr funkcjonujący w podziemiu pełnił zatem ważną funkcję edukacyjną. Teatr jako sztuka zbliżył się do swoich odbiorców – trafił do osób, które być może nie miałyby okazji zetknąć się z tą dziedziną kultury w zwykłych okolicznościach.

Autorką wystawy zrealizowanej przez IPN Oddział Lublin jest dr Małgorzata Choma-Jusińska.

Wystawa prezentowana będzie w Muzeum Fortyfikacji i Broni Arsenał Oddział Muzeum Zamojskiego ul. Zamkowa 2, od maja do końca lipca 2017 r.

Wystawa towarzyszyć będzie Zamojskiemu Latu Teatralnemu.